دکمه پرسی
موضوع صنعت پوشاک، انواع دستگاه‌های کاربردی در صنعت تولید لباس ضمن بررسی دستگاه پرس دکمه
اردیبهشت
صنعت پوشاک یکی از کهن‌ترین صنایعی است که بشر آن را پایه‌گذاری کرده است. ریشه‌های این صنعت به دوران پیش از تاریخ باز میگردد، زمانی که انسان‌های نخستین برای محافظت از خود در برابر شرایط محیطی، از پوست حیوانات و الیاف طبیعی برای ساخت پوشش استفاده می‌کردند. این پوشش‌های ابتدایی، آغازگر راهی شدند که در طی هزاران سال به یکی از بزرگترین صنایع جهان تبدیل شد.
در دوران باستان، تمدن‌هایی چون مصر، بین‌النهرین، چین و هند با تکنیک‌های ابتدایی بافندگی و دوخت آشنا بودند. الیاف طبیعی مانند پنبه، پشم، ابریشم و کتان، مهم‌ترین مواد اولیه برای تولید پوشاک به شمار می‌رفتند. در این دوران، لباس نه‌تنها کاربردی، بلکه نمادی از جایگاه اجتماعی و فرهنگی افراد نیز بود.
در قرون وسطی، صنعت بافندگی به یکی از محورهای اصلی اقتصاد اروپای غربی تبدیل شد. در این دوره، اصناف و اتحادیه‌های مختلف در زمینه تولید پارچه و دوخت لباس شکل گرفتند و اصول مشخصی برای کیفیت و نحوه‌ی تولید تعریف شد. اما نقطه‌ی عطف واقعی صنعت پوشاک را می‌توان در انقلاب صنعتی در قرن هجدهم میلادی دانست.
با اختراع ماشین‌های بافندگی و چرخ خیاطی، تولید لباس از یک فرایند کاملاً دستی و زمان‌بر به یک فعالیت صنعتی و انبوه تبدیل شد. این تحول نه تنها موجب افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها شد، بلکه باعث شد لباس‌های باکیفیت‌تر و متنوع‌تری در دسترس طبقات مختلف جامعه قرار گیرد.
در قرن بیستم، با رشد شهرنشینی، گسترش طبقه‌ی متوسط و ظهور برندهای پوشاک، این صنعت به یک صنعت جهانی تبدیل شد. ورود فناوری‌های نوین مانند دستگاه‌های پرس دکمه، چاپ دیجیتال روی پارچه، برش لیزری و دوخت کامپیوتری، تحولی عظیم در سرعت و دقت تولید ایجاد کرد.
امروزه انواع پوشاک از جمله پوشاک زنانه و مردانه، لباس خانگی زنانه و مردانه، پوشاک تریکو و پوشاک کودک یکی از پر مصرف‌ترین بازارها را در جهان به خود اختصاص داده است و به همین دلیل، بسیاری از کشورها که اهداف بلندمدت اقتصادی را در دستور کار دارند با سرمایه گذاری مناسب در این بخش، توانسته‌اند بازارهای هدف را تصاحب کرده و به تولیدکنندگان اصلی صنعت پوشاک بدل شوند.
صنعت پوشاک امروزه بیش از هر صنعت دیگری در دنیا جهانی شده و به دلیل درآمدزایی و اشتغال‌زایی بالایی که دارد برای بسیاری از کشورها نیز حائز اهمیت است. چین، بنگلادش، هنگ کنگ، هند و ترکیه از جمله این کشورها هستند که بخش اعظم صادرات پوشاک را در جهان بر عهده دارند و به دلیل کیفیت مناسب و مطلوب تولیدات آنها، کشورهای اروپایی به عنوان بزرگترین مشتریان آنها به شمار می‌روند.
در ایران از اواخر دهه ۱۳۷۰ صنعتگران متوجه صنعت پوشاک شدند و کیفیت تولیدات ایرانی باعث شد پوشاک ایرانی جای پای خود را در بازارهای اروپایی باز کند و به عنوان یکی از کشورهای شناخته شده تولید پوشاک در کشورهای اروپایی مطرح شود، اما این اعتبار عمر چندانی نیافت و کم توجهی و بی‌مهری‌های بی‌شمار نسبت به این صنعت، آن را در سراشیبی قرار داد.
در حال حاضر ایران از جمله واردکنندگان انواع پوشاک است. متاسفانه این در حالیست که صنعت پوشاک ایران به لحاظ کیفیت قابلیت رقابت پذیری با دیگر کشورهای تولیدکننده پوشاک را دارد، چرا که به لحاظ دوخت و طراحی همچنان جزو کشورهای برتر به شمار می‌رویم. پوشاک جین ایران در دهه ۷۰ از جمله صادرکنندگان پوشاک جین به کشورهایی مثل فرانسه، آلمان، ایتالیا که خود در تولید پوشاک سرآمد بودند، به شمار می‌رفت، بعضی کارخانه‌های تولید پوشاک ایران نیز از جمله، تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوشاک به کشورهای اروپایی بودند.
ایران به دلیل مشکلاتی از جمله هزینه‌های بالای تأمین مواد اولیه، بالا بودن سود بانکی، قوانین و مقررات دست و پاگیر، واردات بیرویه یا قاچاق، تأمین مواد اولیه و سایر، فرصت رقابت برابر را در بازار پوشاک جهانی از دست داده و نیمی از بازار داخلی را نیز به تولیدکنندگان خارجی واگذار نموده است. همچنین با توجه به فرهنگ، عرف و مذهب در جامعه ی ایرانی و الگوهای مدی که در ایران وجود داشته است اثرات حرکت در مسیر مد و پوشاک جهانی انطباق کامل و بالایی ندارد.
صنعت پوشاک در سطح ملی
سهم ایران از صنعت پوشاک حدود ۰.۰۱۵ درصد در سال ۲۰۱۳ بوده است. اگرچه آمار رسمی در ایران وجود ندارد، اما برآوردها نشان میدهد که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از پوشاک مورد نیاز کشور از طریق تولید داخلی تامین می‌شود و دو شهر تهران و مشهد دارای رتبه اول و دوم در این صنعت هستند. از طرفی، مقایسه میزان صادرات پوشاک طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲ بیانگر کاهش ۴۰ درصدی میزان صادرات پوشاک ایران است.
در سال ۱۳۹۲، بیش از ۵۱ درصد از صادرات پوشاک ایران به ۵ کشور عراق، افغانستان، آذربایجان، امارات و قرقیزستان صورت گرفته است. این در حالی است که صادرات پوشاک تنها ۹% از صادرات نساجی را شامل می‌شود و بیانگر این واقعیت است که مواد اولیه نساجی به خارج از کشور صادر میگردد.
فرصت‌‌های موجود برای توسعه صنعت پوشاک ملی
صنعت پوشاک در کشور دارای ویژگی هایی است که می‌توان از آنها به عنوان فرصتی برای توسعه این صنعت استفاده نمود. این ویژگی‌‌ها عبارتند‌از:
ظرفیت بالای اشتغال زایی
سرمایه کم برای ایجاد شغل: برای یک شغل در این صنعت تنها به یک چهارم سرمایه گذاری به نسبت متوسط سایر صنایع در کشور نیاز است.
آثار فرهنگی پوشاک و مد
زنان و دستمزد پایین: حضور زنان در این صنعت پررنگ بوده و دستمزدها پایین است.
عدم نیاز به سرمایه گذاری جدید: ظرفیت خالی قابل توجهی در بنگاه‌های تولیدی وجود دارد که نیاز به سرمایه‌‌گذاری جدید را کاهش میدهد.
سهم بالای پوشاک در سوغات زائر: حدود ۴۶ درصد سبد سوغات زائر را پوشاک تشکیل میدهد.
صنعت پوشاک یکی از مهم‌ترین و پررونق‌ترین بخش‌های تولیدی در جهان است. از طراحی اولیه گرفته تا مرحله‌ی نهایی دوخت و بسته‌بندی، هر مرحله نیاز به ابزارها و دستگاه‌های خاص خود دارد. یکی از اجزای کلیدی در این صنعت، تجهیزات و دستگاه‌هایی هستند که روند تولید را سریع‌تر، دقیق‌تر و باکیفیت‌تر می‌کنند. در این مقاله به بررسی انواع دستگاه‌های کاربردی در صنعت تولید لباس می‌پردازیم و در ادامه، به‌صورت ویژه دستگاه پرس دکمه رامعرفی و تحلیل می‌کنیم.
بخش اول: آشنایی با دستگاه‌های ضروری در صنعت پوشاک
1. چرخ خیاطی صنعتی
چرخ خیاطی‌ها پایه و اساس هر کارگاه تولید لباس هستند. انواع مختلفی از چرخ‌های صنعتی وجود دارد، از جمله:
راسته‌دوز: برای دوخت‌های مستقیم و ساده
سردوز: برای تمیزکاری لبه‌های پارچه
میاندوز: برای دوخت لباس‌های کشی مانند تیشرت و لباس ورزشی
۲. دستگاه برش
برای برش پارچه به‌صورت دقیق و سریع، استفاده از دستگاه برش الزامی‌ست. این دستگاه‌ها می‌توانند دستی، اتوماتیک یا لیزری باشند.
۳. دستگاه گلدوزی
برای تزئین لباس‌ها و افزودن طرح‌های خاص، دستگاه گلدوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه‌ها معمولاً قابلیت اتصال به کامپیوتر و اجرای طرح‌های دیجیتال را دارند.
۴. دستگاه دکمه‌زن و پرس دکمه
در تولید لباس‌هایی مثل پیراهن، شلوار، مانتو، لباس کودک، کیف و حتی کفش، نصب دکمه بخش مهمی از فرآیند است. دستگاه پرس دکمه به‌عنوان ابزاری تخصصی برای این کار، نقش کلیدی ایفا می‌کند.
۵. دستگاه چاپ حرارتی
این دستگاه برای چاپ طرح، لوگو یا تصویر روی پارچه کاربرد دارد. بسیاری از تولیدکنندگان تیشرت از این دستگاه برای سفارشی‌سازی طرح‌ها استفاده می‌کنند.
۶. اتوپرس صنعتی
برای نهایی‌سازی لباس‌ها و افزایش کیفیت ظاهری آنها، اتوپرس‌های بخار یا خشک صنعتی استفاده می‌شوند.
بخش دوم: معرفی دستگاه پرس دکمه و کاربردهای آن
دستگاه پرس دکمه، دستگاهی است که برای نصب انواع دکمه بر روی پارچه، چرم و سایر متریال‌ها طراحی شده است. این دستگاه‌ها در مدل‌های دستی، نیمه‌اتوماتیک و اتوماتیک تولید می‌شوند و بسته به نوع کارگاه و حجم تولید، انتخاب مناسبی دارند.
کاربردهای دستگاه پرس دکمه
نصب دکمه روی پیراهن، مانتو، شلوار و لباس کودک
استفاده در تولید کیف و کفش چرمی
کاربرد در لباس‌های کار، یونیفرم‌ها و لباس‌های نظامی
استفاده در تولید لوازم پارچه‌ای مانند رومبلی و کاورهای پارچه‌ای
بخش سوم: انواع دستگاه پرس دکمه
۱. پرس دکمه دستی
این دستگاه با نیروی دست کار می‌کند و برای کارگاه‌های کوچک یا مزون‌ها گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و ساده است. با استفاده از قالب‌های مختلف، می‌توان دکمه‌های متفاوتی را نصب کرد.
۲. پرس دکمه نیمه اتوماتیک
در این نوع دستگاه، اپراتور فقط باید پارچه و دکمه را در محل موردنظر قرار دهد. پرس و نصب به‌صورت نیمه خودکار انجام می‌شود که سرعت تولید را افزایش میدهد.
۳. پرس دکمه اتوماتیک (یا پنوماتیک)
مناسب برای تولید انبوه، این دستگاه‌ها با استفاده از نیروی باد یا برق، دکمه را به‌صورت دقیق و با سرعت بالا نصب می‌کنند. برخی مدل‌ها دارای شمارنده و سیستم کنترل دیجیتال هستند.
مزایا و معایب هر نوع
دستی: ارزان، سبک، ولی زمان‌بر
نیمه اتوماتیک: سرعت متوسط، نیاز به مهارت کم
اتوماتیک: گران‌تر، نیاز به تعمیر و نگهداری تخصصی، اما سرعت و دقت بسیار بالا
بخش چهارم: نکات مهم در انتخاب دستگاه پرس دکمه
برای انتخاب دستگاه مناسب، باید به موارد زیر توجه کرد:
نوع محصول: دکمه‌گذاری روی لباس‌های سبک با چرم تفاوت دارد.
حجم تولید: برای کارگاه‌های بزرگ، دستگاه اتوماتیک پیشنهاد می‌شود.
نوع دکمه: برخی دستگاه‌ها مخصوص دکمه فشاری، برخی مخصوص دکمه‌پلاک و برخی چندکاره هستند.
بودجه: باید بین هزینه اولیه، کیفیت، سرعت و خدمات پس از فروش تعادل برقرار کرد.
بخش پنجم: نگهداری و استفاده بهینه از دستگاه پرس دکمه
۱. نظافت منظم: باقی‌مانده‌های پارچه و دکمه ممکن است در عملکرد دستگاه اختلال ایجاد کنند.
۲. آموزش اپراتور: برای جلوگیری از خرابی دستگاه و آسیب به محصول
3. استفاده از قالب‌های اصلی: قالب‌های غیراستاندارد باعث خرابی سریع دستگاه و پایین آمدن کیفیت نصب دکمه می‌شوند.
در صنعت تولید لباس، دستگاه‌ها نقش کلیدی در کیفیت و سرعت تولید ایفا می‌کنند. در این میان، دستگاه پرس دکمه به دلیل استفاده گسترده در انواع پوشاک، کیف، کفش و لوازم جانبی، یکی از دستگاه‌های ضروری هر کارگاه تولیدی است. انتخاب صحیح نوع دستگاه، نگهداری اصولی و آموزش نیروی انسانی، می‌تواند به بهره‌وری بالاتر و محصول نهایی باکیفیت‌تر منجر شود.
